Słowarium
Monika Kostera
Modlitwy miejskie (2011)
1.
Warszawskie okna
nadal można przyłapać na kwiatku, na regale
na lampie
W podwórkach cug
od wojen i siedmiu boleści
do nieba z kapilczką
Płynie w podziemnych żyłach
sen asfaltowego Betel
*
2.
Warszawskie Maryje niebieskie
z podwórek wyległy
suną Marszałkowską
Mijają kafejki
wystawy
metro Centrum
Dokąd idziecie, madonny?
Nie odpowiedziały, gipsowe
krtanie gipsowe usta
milczą
Przeszły nad Wisłę
stoją, patrzą
Gdzie zeszłoroczne śniegi?
Gdzie są wczorajsze deszcze?
Gdzie morze krwi, morze łez, morze wódki?
Miasto kość z kości naszych
Popatrzyły, odeszły
miasto niosą
Hosanna!
Powoli
rozwijają z powrotem
*
3.
Tu miasto
spada w dół
anielskie, diabelskie, z prochu powstałe
Sypie się gzyms
Kruszy krój kostki
Miasto łaskiś pełne
niech się święci
niech nas ma w swej opiece
O aniołowie, o diabły miasta
na szarych skrzydłach
skrzydłach gołębi
w górę, w dół, w górę nieście nas
gwazdom
nieście rynsztokom
miastu, w mieście, miastem
przenikniętych
przemiejskich
*
4.
Święta Warszawo
patronko tramwajów
od rana zalana
od rana spracowana
Bez ładu ni składu
błyszcząca wieżowcem
zgrzebna chodnikiem
na wysokościach
łaski pełna
Kostna, ruinna, podchmurna
Dudnąca, boska, ognista
i w ścieżkach jasnych przelistna
prześwietlista
Zmiłuj się nad nami
Módl się za nami
Amen
*
5.
Boczny przechył nocy
a pod nogami głębia
skuleni, wracamy do domów
Metro - podziemna kometa
wciąga nas z szarych peronów
bucha w czeluści miasta
A górą wzburzone spaliny
A górą syczące szyny
I rwie tysiać rzek wielostronnie
I drży tysiąc dróg tysiąckonnie
Co wieczór strumienie miasta
unoszą się a wraz z nimi
płyniemy, płyniemy, płyniemy
pasażerowie zwykłości
*
6.
Lokomotywa nocy
mknie ulicami miasta
mknie kanałami ścieków
mknie przewodami cugów
Jednemu sen czarny niesie
drugiemu nagłe olśnienie
Wlecze ze sobą syreny
ku zółtym obozom szpitali
ku salom bezsennym dusznicy
Wiezie ze sobą przebrzmienia
ku pustym bezdźwięcznym klasom
Noc jak śmierć złączy, zbrata
osiedla trumien kanciastych
w modnych białych łupinach
bloki naftalinowe
i krypty kadzidlane
miasto wymości, wypieści
aż przyjdzie ostrze świtu
- zada
ożywczy zgrzyt
Ziemiotyczność (2011-2012)
Gdybym...
Gdybym wiedziała, że wszystko się zmieni
Żyłabym uważniej
Wiedziałabym, jakie ławki były w tramwaju
Pamiętałabym, jak pachniały dropsy
I jak pokrzywy kłuły w łydkę
Kiedy to piszę
Fragmenty znów stają się wyraźne
Ale nie chcą połączyć się
w całość
*
Berdyczów Novum
Jak wysłać wiadomość do Pana Boga?
(a może do świętego Mikołaja)
Wysyłasz sms z warszawskiego metra
Nie trafia do odbiorcy tylko leci dalej
A twoje życzenie po jakimś czasie
sprawdza sięMoże niebo ma tam zasięg
(a może to Górny Berdyczów)
*
Szturmowa
Już prawie trzydzieści lat mija
Siedziałam tu i pisałam
O czarnej fali ptaków
Niebo trzydzieści razy
Przegwieździło się, zblakło
Czarne ptaki zmieniły
Trajektorię przelotów
Miasto - planeta ludzi
tętniące w rytmie człowieka
dyszące basem spalin
dudniące szynogrzmotem
miasto chodnikostope
Miasto - planeta ludzi
człekoształtne; człek
z człekiem się nie zejdzie
chyba że w mieście
w mieście
Górą miasto!
Dwa razy rzeka (2012)
Nie deptać szarości
Iść ulicami
trzymać się ściany
ściana jest szorstka
Szumi sąk pod chodnikiem
między płytami
mruczy, dusi.
Nie brać szarości na daremno
nie szargać siatki
nie brzmieć przed czasem
Korzenie drzew
wypalił beton
gołębie spadły
Dwumruk przed startem
i rozdzwonienie się pociągów
Nie grać, nie kucać
Już proch wieczorny
skroplony, cierpki
i przenajświętszy blask floksów nocą
To czas, to czas
podlewania pomidorów
To punkt -
cios
wieczności
Ptaki
Jak Hermes,
jak anioły,
tak i ptaki
latają pomiędzy światami.
Zwyczajny warszawski gołąb
z kulawą nóżką
dziś na pod Halą Mirowską szuka okruszków.
A jeszcze wczoraj podkradał
ziarna Demeter,
rozmawiał z Franciszkiem,
i przefruwał nad mrokiem
otchłani, której nikt
opisać nie może.
Wróble co szczebiocą na dachu
Niosąc pozdrowienia
od umarłych bliskich;
pytają, czy coś im przekazać?
No i Jaskółka
wie wszystko,
była wszędzie,
jej pióra osmalone
miłością samego Boga.
*
The birds
As Hermes,
as angels,
so the birds
dart and dash between universes.
The most common of pigeons,
with a gammy leg,
today begging tourists for breadcrumbs,
spent last night stealing grain
from Demeter herself,
then confessed it all to St. Francis.
The way back took him right
across the Abyss
the one words can never describe.
Rooftop sparrows tweet messages
from the dear departed;
they ask if a reply
will be forthcoming.
And the swallow,
she was everywhere,
knows everything;
black soot of her wings
tastes of God's own love.
(transl. Jerzy Kociatkiewicz)
*
Witaj w Arkadii
(dla TL)
Witaj w Arkadii
tu pola zawsze
własnoręcznie muśnięte
przez rumianą Ceres,
Prozerpina śle listy nawet zimą,
Orfeusz i Eurydyka
na zawsze razem
- forever together.
Tu możesz wyśnić na jawie
co chcesz:
zamki tajemne, skały,
ogrody takie, jak w pieśni Joni.
Tu ma wstęp
tylko ten, co wszystko stracił
i zyskał wszystko;
święty od dróg wijących,
zmartwychwstały poeta,
ten, który wie, że dobro trwa,
a zło przemija.
Trafić tu to cud w życiu największy,
nie dlatego, że skryta,
czy że bardzo odległa;
jest tuż obok, możesz ją ujrzeć,
gdy spojrzysz uważnie;
lecz by to uczynić,
zostaw wszystko co masz:
buty, szafy, pochwały,
maski, winy, przesmutki,
wstęgi, znaki, przysięgi.
Wejdź czysty, tak
jakbyś umarł -
bezgranicznie,
prawdziwie
żywy.
*
Słowa
Słowa - tworzywo takie, jak inne;
można je lepić, obtaczać, rękami gładzić;
lub ciosać w nich, wywoływać z nich kształty;
można je splatać razem, tkać z nich;
albo mieszać, wysnuwać z nich światło;
można drżeć nimi; można w nich hulać.
Czasem trysną jak krew
z rwącej aorty,
nie sposób je wstrzymać.
Bywają też w kościach, w szpiku,
nie do wyszarpania
bez okropnego bólu dartego ciała.
Zdarza się, że mruczą po drugiej stronie,
wśród drzew i cieni, chyłkiem liściem.
W dziwne dni są lawiną
dziewiczą, lotną,
nie masz z nią szans.
Cały świat możesz ujrzeć w jednym słowie,
a bywa, że nic szczególnego. Pac, pac.
*
Drzewo
Drzewo, drzewo jesienne,
drzewo rozptaszone!
Za nim skrada się słońce,
mruczy liściom zaklęcia
szczerozielone, solenne,
strąca
na ziemię cienie.
Jak łatwo się zakochać
w nadziei
wróblim sercem!
*
Taki dzień
Co za dzień!
Prześmigał
przeszumiał przeze mnie
Przed chwilą byłam tu
i nie tu
Jaszczurka bez ogona
Gdy nagle spełnią sie marzenia
dziwny wicher targa
struną kręgosłupa
*
Wiersz w prezencie dla Tomka L. na Święta
W miejscu z wierszami
można zasadzić słowo,
poczekać aż wzrośnie -
wtedy wrócić w to samo miejsce,
zebrać wiersz.
W sezonie żniw
gałązka zaledwie muśnięta
owocuje natychmiast.
Ale kiedy jest tam taki sezon?
Jakie cykle nim rządzą?
Tego nie wie żaden śmietelnik,
nawet Leonard Cohen.
Tylko Muzy to wiedzą;
to one śpiewają pory roku
w miejscu z wierszami.
*
Dla JK
Ja też widziałam
kolorowe gwiazdy
wiem jak zapada
zmrok nad Równikiem
rozumiem co zgubił
wiatr w Górach Skalistych
Wszystko to brzmi w moich kościach,
w moich żyłach,
w duszy
Choć niemoje, rozłączne,
choć nigdy nie byłam
tam
środkiem kosmosu
Cały drugi świat
podarowałeś mi
Tak nieprzewidziany
tak zbawienny
*
Kraków, 9 stycznia 2014
Teatr wybuchu
teatr końca świata
cegły i śmiech, schody
w bezdechu
U pnia Wieży Babel
tańczmy wkoło
korowód króli
Jest czas zszywania
czas rozdzierania
czas schodów, czas
końca świata
Teraz
Rodzi się przestrzeń
otwarta
jasna
Teatr zbawiony
Bóg
Big
Bang
*
Giszowiec
(dla ŁG)
Miejsce idealne - tam
zamieszkać
być szczęśliwym
Drzewa przy drodze
przyniosą obfitość
Zabłysną porzeczki
Furtka
zaskrzypi i wzniesie się
pył
Nic wtedy nie mów
Dotknij splotu siatki
i ogarnie cię zapach ziemi
Dobre zarządzanie - człowiek człowiekowi
po ciężkim dniu pracy
dał miejsce na Ziemi
Pamięć potrzebna po to, by trafić
Tu wrócić
Zrozumieć, że ono zawsze
tu było
*
Thirty eight years ago, on these stairs, I feel in love. I fell literally, because it just had to happen this way; love, like gravity, is at first a sensation around the ankles, and you don't know if you are to alight or if you are, in fact, being pulled down. You feel a kind of flutter, a tickle - maybe, as it is the very place where Hermes' wings are attached, what you feel is the movement of phantom wings. So, if you just walk on, straight ahead, too young to know better, you will, for a moment, float in the air. And then you fall.
*
Wilczość
Krwawe zęby
pazury
łomot wilczego serca
Łapy miarowo
odmierzają
blask mroźnej nocy
Wyć w samotność, bezkresną
próżnię kosmosu
Tylko ty, Księżycu
rozumiesz jak to jest
być w ciągłym ruchu
Przyjacielu
Świecisz odbitym blaskiem
tak jak Ziemia
planeta wilków
(Sheffield, 2014)
*
Krwawozębio pazury
wilczołomoczą
sercołapy rytmodmierzają
noc blaskomroźną
samowyjnie bezkresny idiolekt
kosmopróżny jednoksiężycowo
zrozumienie rozruszne wśródnocne
lunoprzyjazne
światłozwrotne
miarogaiczna współwilczość
(autor: Jerzy Kociatkiewicz, Sheffield, 2014)
*
alfa
Pierwszy sen, pulsujące
ściany
ona i ja
za rękę
Miazga wybuchu zmiata
w dusznej
czerwieni
strzępy kroków
Huk
pęta i gna;
przestrzeń
skleja się z czasem
Życie i śmierć
w uścisku
wyuzdane
bezsłowne
sprzed świata początku
sprzed światła
sprzed Boga
Na początku był
zew
(Sheffield, 2014)
*
Lato w mieście
Miasto jak nagły ogród
całe w ptakach i szumie
Lato wymieniło ziemię
pod stopami
spomiędzy płyt chodnika
tryskają anioły
już od rana ulicami płynie śpiew
W taki dzień stawiać stopy lekko
wrócić do punktu wyjścia
(Sheffield, 2014)
*
Lato
Nadeszło lato
Wiem, bo powiedziały mi ptaki
Nie wróble - one uwierzą w byle co
nie kos - on mówi mi to
co najbardziej bym chciała usłyszeć
ale warszawskie szare gołębie
z niewyparzonymi dziobami
parszywe gołąbki pokoju
i poparła nieco wstawiona wrona
Gdy przechodziłam obok tego drzewa
one zstąpiły na ziemię
To od nich wiem
że lato nadeszło
(Warszawa, 2014)
*
Anioły
Rozerwało się niebo,
posypały anioły.
Skrzepłe pióra,
krwawy zgiełk,
strzęp niebiańskich ciał.
Gloria in excelsis,
a na Ziemi wojny
i miłość, i proch.
(Warszawa, 2014)
*
Miasto jesienią
Wczesną jesienią miasto
jest wielkim garnkiem
kipiącym od snów.
Ulicami
ludzie chodzą ostrożnie,
bo na chodnikach musujące cienie,
a w stopach szumi do nich krew.
Zapach migdałów,
niepokojąco,
przechodzi w zmierzch,
a potem
rozlewa się miód po niebie.
Z bram wyskakują szare kundle
by nieść dobre wieści
tym, co nie boją się
czuwać,
słuchać
całkiem zwilczałym
sercem.
(Sheffield, 2014)
*
Krwawy księżyc
Każdy moment - niewłaściwy.
Każdy wzlot - w nicość.
Bracie smutku
wybacz mi
moje roztargnienie,
że nie chcę
w ciebie wejść po oczodoły,
wciągnąć cię w płuca.
Krwawy księżyc
mruczy, szumi
tak w niebie, jak i w ziemi.
Dziwne dni,
dziwne prądy,
śmierć drapie gardło świata.
Hugin i Munin wracają.
(Gdańsk, 2014)
*
Leeds. Kwiecień
Dzień o zapachu
mokrej psiej sierści
kładzie się przy nodze.
Wszystkie struny miasta
splątane w węzeł
gdzieś niedaleko -
krok, dwa kroki
stąd,
i tylko autobus
drży basem, jak zwykle.
Stary przewoźnnik
żebrze pod sklepem,
nadal umie słuchać jak nikt inny,
on jeden słucha,
wszystkim potakuje.
Kwietniowe słońce trzepoce
uwięzione wysoko
pod sklepieniem nieba.
Rzeka zakrzepła asfaltem.
Wszystkie drogi prowadzą
z powrotem,
do zimy.
(Leeds, 2015)
*
Koszula
Warszawa jest za blisko,
nie jak płaszcz, który można oddać rabusiowi,
by z nim przejść dwie mile,
ale jak koszula.
W ostateczności można
ją rozerwać. Tylko tak.
Jestem klockiem który wypadł z układanki;
pasuje każdym brzegiem, każdym załomkiem,
kością wprost o kości,
bez ścięgien tamujących ból.
Powietrze ma ten sam ton
co szum zamknięty w moich uszach,
płyty chodnikowe są rewersem
mego
płaskostopia.
Warszawa to krwawa koszula
na deszczu,
haust
prosto w tętnicę.
(Sheffield, 2016)
*
Niebo nad Europą
Kto patrzy w niebo
ten zobaczy anioły
przez chwilę,
przez mgnienie, zanim
stopy
splączą się jak węże i wiat runie w dół.
Leży leży jak długi
człowiek
w poprzek drogi,
jak igła kompasu,
a nad nim niebo gwiażdziste,
a pod nim Ziemi sól.
(Sheffield, 2017)
*
Autobus
Widziałam Madonnę w autobusie.
Nie była frasobliwa -
umiechnęła się do mnie.
Potem autobus odjechał
w stronę Okęcia
i wiaty znów
rozplątały się.
(Warszawa, 2017)
*
Droga
Między nocą a świtem
czarna sylwetka
powoli
idzie ulicą w dal.
On już wie,
że grób jest pusty,
że narodzony z Ziemi
tym razem
przybrał jej ciało.
(Warszawa, 2017)
*
Łagodność
Kraciasta torba targana wiatrem
rozdziawia paszczę przy drodze.
Jadą, jadą samochody.
Torba, z natury łagodna, z bezgłonš furiš
miota się, kłapie,
obszczekuje.
(Sheffield, 2017)
*
Wszystko
Odzyskać wszystko: szałwię,
Pnie jabłoni, bielone na wiosnę,
Spadające lichy,
Korbkę studni, szpachelki,
Klapcążki, konewkę,
Kształt szpary w chodniku,
Zapach pomidorów podlewanych szlauchem,
Mlecze, śniący orzech, huśtawkę
Z szczebelkami,
Ale, przede wszystkim, porządek porzeczek,
Czerwonych, białych i mocno-kawowych.
To jest bardzo ważne, bo od tego
Zależy początek i koniec.
Tak jak dwa buty.
Założyć je, wrócić.
(Warszawa, 2017)
*
Zbuk
Na niebie stłuczone
jajo feniksa.
Strzaskany ptasi zarodek
z dziobem większym niż reszta.
A nad nim -
ciężko wirują grudki nieba.
Pod nim -
wietrzny ul
niedopełnionych snów.
(Sheffield, 2017)
*
Żytnia
Cug warszawskiej ulicy,
gorąca czarna rzeka, świergot
tramwajów.
I nagle staję pośród szumu zboża.
Duch pola prześwieca przez
sklepy, parking, ogrodzenia,
autobusy, pędzących ludzi.
Lekki podmuch przynosi
zapach kłosów bez cienia.
Ona,
w wianku z chabrów, w białym welonie
idzie wprost ku mnie, na wskroś, jakbym to ja
była zjawą.
Zrywa się
burza
spoza obu kadrów.
(Sheffield, 2017)
*
Czas hien
Czas hien - opadły, odarły
z wszystkiego, co zbędne.
Jak lekko
(Warszawa, 2017)
*
Lipiec 2017
Uwielbiam Warszawę
A szczególnie
te letnie spacery Krakowskim Przedmieściem
Mazowsze w lecie pachnie lotnym piaskiem
i całkiem
niedaleko do nas jaskółkom
W taki czas
jak jeść lody to śmietankowe
a jak nosić koszule
to tylko czerwone
Taki lipiec w tym roku
(Warszawa, 2017)
*
Ania
Miasto, pełne wróbli,
my dwie na murku za Placem Unii.
Mówisz:
"Może by założyć letnią
kieckę? Ale ja tak lubię
ganiać w portkach
cały rok, na okrągło."
Całe popołudnie przegadane
o Marksie, o Heglu,
śmiejesz się do liści
nad nami.
Potrząsasz głową,
zrywasz się - już późno.
Ja jeszcze zostanę.
Zielono mi, Aniu,
zielono mi w świecie, który
niosłaś ze sobą,
gdzie można żyć
całkiem
bez zazdrości.
(Warszawa, 2017)
*
Dla Ani Z-J
Czytałaś wszystko.
Wierzyłaś w lepsza Polskę
i w zielone drzewa.
(Warszawa, 2017)
*
Loty
W górze ptaki lecą na południe,
w dole liście kołują na północ.
Z dołu w górę zyzgakiem wzbija się foliowa torba.
(Warszawa, 2017)
*
Spełniciel
W samotności prawie równej Bogu
węszy, wietrzy sny,
zjawia się na krok przed aniołem.
Lekko dotyka ramienia,
ale wzrok ma ssący,
z ust płynie słodkie,
duszące powietrze.
Potem zdziera ci z pleców świat.
Płaszcz nie płaszcz,
Graal nie Graal -
wszystko przepełnia
swoim kałem.
Słowa zrozumiałe, ale związek między nimi
niepojęty. Nie "i”, "ale”, "tak”, "nie”,
zawsze "zamiast zamiast”.
Ziemia go ni ziębi ni parzy.
Diabellein znaczy dzielić.
Nic innego nie umie.
(Sheffield, 2017)
*
Jesień
Jesień w tym roku taka przejrzysta -
jak na dłoni widać
oba krańce świata.
(Sheffield, 2017)
*